Verhaal van Daan Krahmer

Veel mensen beschouwen pensioen als iets vanzelfsprekends, maar dat is niet zo 

Naast mijn baan als geschiedenisdocent werk ik als journalist en schrijver voor onder andere muziekblad OOR. Dan kom je ook in aanraking met mensen die niet in Nederland wonen, maar bijvoorbeeld in Amerika. En daar is geen pensioenregeling. Mensen moeten het dan zelf bij elkaar sparen. De Beyonce’s van deze wereld lukt dat wel. Maar als je een artiest bent die eenmalig een plaat uitbrengt en daarvan moet leven, brengt dat best wel wat stress en spanning met zich mee. Ze gaan dan zoeken naar manieren om extra geld binnen te halen. Bijvoorbeeld door een kleinere band mee te nemen op tournee en zo te besparen op de kosten.  

Daarin zie je wel verschil met hoe het in Nederland is geregeld. Want in Nederland krijg je AOW en in Amerika dus helemaal niets. Ik heb het idee dat Amerikanen daardoor veel meer met zaken als hun pensioen bezig zijn dan Nederlanders. 

Hoe dat komt? Ik denk doordat de pensioenvoorziening in Nederland uit één pakket en tijdsgeest komt. Het is een gevolg geweest van de Tweede Wereldoorlog. Kabinet Drees heeft een pakket samengesteld waarop de wederopbouw van Nederland is gebaseerd, in een tijd zonder zorgen. Er was geen oorlog, er was geen spanning, er was best veel saamhorigheid. Er werd echt gebouwd aan een toekomst.  

Dat vind ik een interessant stukje geschiedenis. Dat we na de oorlog hebben gezegd: als het niet goed met je gaat, zorgen wij voor je. In Nederland vinden we dat nu heel vanzelfsprekend. Een pensioenregeling voelt alsof het er altijd is en zal zijn. Maar dat is natuurlijk niet zo. Kijk naar Amerika waar bijvoorbeeld het recht op abortus wordt herzien. Dat kan met pensioen ook gebeuren. Je ziet nu al verschuivingen: het aantal sociale huurwoningen neemt bijvoorbeeld af. De pensioenleeftijd verandert. We mogen in Nederland tevreden en blij zijn met hoe alles nu geregeld is. We zijn best een verwend land als je het met andere landen vergelijkt.   

Ik heb het ook weleens met leerlingen over de bijstandsuitkering en de AOW. En dat je door de overheid wordt opgevangen als je uitvalt op je werk. Heel veel mensen vinden dat normaal. Terwijl het, als je het in historisch perspectief plaatst, eigenlijk iets heel unieks is. Want in de langste periode van wat Nederland is, bestond dat dus niet. En dan zag je ook dat armere mensen veel minder kansen hadden in de maatschappij dan rijkere mensen. Want voor een pensioen moest je zelf sparen. Dat was in die tijd heel moeilijk, omdat je meeste loon op ging aan levensonderhoud. 

Ik vind het fijn te weten dat als het minder goed met me gaat en ik mocht uitvallen op mijn werk, er een vangnet voor me is. Zeker als je dan het verleden erbij haalt en ziet dat het ooit anders was. Ik ben blij dat het zo goed geregeld is in Nederland. Dat er iets is zoals AOW en pensioen en sociale huurwoningen. En dat iedereen in principe een dak boven zijn hoofd heeft. Je hoort weleens stemmen in Nederland die zeggen dat we beter zelf voor onze pensioenvoorziening zouden moeten zorgen. En dat de staat of een pensioenfonds zich daar eigenlijk niet zoveel mee zou moeten bemoeien. Daar ben ik het niet mee eens. Ik vind het heel goed dat dit er is. Ook omdat je dan, door juist die basisvoorzieningen goed te organiseren, talenten uit mensen kunt halen. Je zorgt ervoor dat ze minder aan hun hoofd hebben. Dat vind ik mooi.